مقدمه
مجمع جهانی جامعه اطلاعاتی از تاریخ 9 تا 13 ژوئن 2014 در کشور سوئیس (ژنو)، با شرکت هیئت‌های نماینده کشورهای جهان تشکیل شد.
گزارش حاضر خلاصه‌ای است از سند تهیه شده توسط اتحادیه بین‌المللی مخابرات که به مناسبت تشکیل مجمع جهانی جامعۀ اطلاعاتی (10+WSIS ) در ژنو، انتشار یافته است.
گزارش یاد شده از دو بخش تشکیل شده است. بخش نخست حاوی پیامدهای حاصل در یک دهه گذشته می‌باشد (WSIS+10, Outcomes ). این بخش مروری است بر اجرای خطوط برنامه عمل و چالش‌هایی که در حین اجرا با آن مواجه بوده‌اند.
بخش دوم به دیدگاه آینده، بعد از 2015، می‌پردازد (WSIS Beyond2015 ) و حاوی زمینه‌ها و خطوط اجرایی است که لازم است با اولویت بیشتر، مورد توجه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان قرار گیرد.
پیشینه
ده سال پیش، مجمع جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS )، در دو مرحله (ژنو 2003 و تونس 2005)، با حضور نمایندگانی از کشورهای جهان برای مشخص کردن اصول و چالش‌های جامعه اطلاعاتی که در برگیرنده مردم و توسعه محور باشد تشکیل شد.
هدف اعلام شده در مجمع فوق براستفاده از فناوری برای بهبود زندگی مردم و کاهش فاصله دیجیتالی تأکید داشت. به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICTs )، در ده سال گذشته، به عنوان تسهیل‌کننده، در خدمت تحقق اهداف توسعه هزاره (MDGs ) در کشورهایی که امکانات فراهم شده است، قرار گرفته است. ولی چالش‌های عمده برای کاهش فاصله در برخورداری از دسترسی به اطلاعات و دانش همچنان به صورت نابرابر میان کشورها وجود دارد.
طبقه برنامه عمل تدوین شده در تونس (2005) و بیانیه ژنو (2003) به منظور آگاه‌سازی در مقیاس ملی، منطقه‌ای و جهانی، کمیسیون آمار سازمان ملل متحد، شاخص سنجش توسعه (IDI ) را برای پایش توسعه اطلاعات در کشورهای عضو تدوین و اعلام نموده است.
استفاده از این شاخص امکان آگاهی و درک نسبت به موقعیت کشورها را تسهیل نموده و ضرورت همکاری بیشتر میان بازیگران عمده در اقتصاد کشورها را ترغیب می‌نماید. به‌علاوه، ظرفیت سازی در سطح ملی و همکاری میان بخش خصوصی و دولتی را برای سرمایه‌گذاری‌های پایدار در انتقال صلاحیت‌های علمی، کارآفرینی و ایجاد شغل، امکان‌پذیر می‌سازد.
با توجه به روند شکل‌گیری جامعه اطلاعاتی برمبنای عملکرد ده گذشته (2013-2003)، و پیگیری حرکت به سوی جامعه دانش- بنیان برای صلح و توسعه پایدار، برنامه ده سال آینده با میزبانی یونسکو و مشارکت اتحادیه فناوری اطلاعات و نهادهای ذیربط سازمان ملل تدوین شده است. این برنامه در مجمع جهانی جامعه اطلاعاتی که در خرداد ماه امسال در ژنو تشکیل شد توزیع و توصیه شده است.
در این برنامه از سازمان‌های ملل متحد و تمامی ذینفعان در چارچوب نقش‌ها و مسئولیت‌هایی که بر عهده دارند تقاضا شده است تا فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات را در خدمت چالش‌های قرن 21 میلادی مدنظر قرار داده و به‌عنوان وسیله‌ای در تحقیق محورهای توسعه پایدار قرار دهند. برخی از اصول مورد تأکید مجمع جهانی برای جامعه اطلاعاتی، در دهه گذشته و برنامه عمل آینده عبارتند از:
- تأکید بر نقش حیاتی جوانان و سازمان‌های جوانان. پیرو اصل اعلام شده در بیانیه ژنو: «جوانان به‌عنوان یادگیرنده، تولیدکننده، کارآفرین و تصمیم‌گیرنده باید توانمند شوند. جوانانی که از فرصت‌های فراهم شده بی‌بهره مانده‌اند باید در محوریت قرار گیرند. حقوق کودکان، حفاظت از آن‌ها و بهزیستی آن‌ها تضمیمن شود.» جوانان به عنوان نیروی پیشرفت باید در فرایندهای تصمیم‌گیری مشارکت داده شوند.
- اعلامیه جهانی حقوق بشر و بیانیه‌های مرتبط با حقوق شهروندی، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مورد استناد قرار گیرد.
- استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان وسیله در خدمت دستیابی به برابری و توانمندسازی زنان، به‌عنوان بازیگران کلیدی در جامعه اطلاعاتی، پیگیری شود.
- رعایت حقوق افراد با توانایی‌های جسمانی و تعهد نسبت به فراهم ساختن دسترسی برابر به اطلاعات و دانش برای همه. جوانان، سالخوردگان، زنان، اقوام عشایر، افراد با ناتوانایی‌های جسمانی باید بتوانند صدای خود را از طریق مشارکت در دولت الکترونیکی، یادگیری الکترونیکی و غیره، به گوش سیاست‌گذاران برسانند.
- رویکرد ذینفعان چندگانه مجمع جهانی برای جامعه اطلاعاتی در ساختن جامعه اطلاعاتی باید با تأکید بر موفقیت‌های به دست آمده و مهار کردن تنگناهای موجود تنظیم گردد.
- در برگیرندگی کمّی یک اولویت است که فراهم ساختن دسترسی به شبکه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، خدمات و کاربردها را حتی در دورترین روستاها باید مدنظر قرار دهد.
- دانش بومی و سنتی به‌عنوان مسیر توسعه فرایندهای نوآور و راهبردهای در خدمت توسعه پایدار شناخته شده است. این دانش بخش جدایی ناپذیر از پیچیدگی فرهنگی محسوب می‌شود که زمان، نظام‌های طبقه‌بندی، استفاده از منابع، تعاملات اجتماعی، رسوم و آئین‌های عبادی- معنوی را در بر می‌گیرد. این طرق ناب دانستن جلوه‌های حائز اهمیت تنوع فرهنگی جهانی است، و زیربنایی برای جامعه دانش- بنیان در برگیرنده ، فراهم می‌سازد.
- احترام تام برای تنوع فرهنگی و زبان‌شناختی، رعایت حقوق فردی بیان، خلق و توزیع محتوای محلی به زبان مورد انتخاب.
- حمایت از همکاری اثربخش برای تأمین هزینه ابتکارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات دربرگیرنده، در کشورهای در حال توسعه و کم توسعه یافته.
- دانش علمی یک عامل کلیدی در پیشرفت نوآوری و یافتن مسیر توسعه پایدار، در برگیرنده و برابر، و حفاظت از محیط زیست محسوب می‌شود. باید در علم به‌عنوان یک کالای عمومی در مقیاس جهانی سهیم بود.
- تقویت چارچوب اعتمادسازی، از جمله امنیت اطلاعات، اصالت، حریم خصوصی و حفاظت کاربران، باید پیش بایست برای توسعه جامعه اطلاعاتی و عامل اطمینان‌سازی میان کاربران فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات قرار گیرد.
یک فرهنگ جامع امنیت رایانه‌ای با مشارکت تمام ذینفعان و کارشناسان بین‌المللی باید تدوین یافته، به اجراء درآمده و ارتقاء یابد.
در قالب فرهنگ جامع امنیت رایانه‌ای، حائز اهمیت است که حفاظت از داده و حریم شخصی، همزمان با ارتقاء دسترسی و تجارت، با در نظر گرفتن سطح توسعه اجتماعی و اقتصادی هر کشور و احترام به جنبه‌های محوری توسعه، تضمین شود.
- اصلاحات قانونی و تنظیم‌کننده باید دسترسی به فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات را برای همه، به ویژه اقشار آسیب‌پذیر جامعه، فراهم سازد. این امر به‌طور بالقوه می‌تواند زندگی افراد و جوامع را از طریق توانمندسازی نقاط غیرقابل دسترس و با گسترش حقوق و امکانات، دگرگون نماید.
|