واکاوی مشکلات
افزایش میزان استفاده روزمره از رایانه  به همراه خود ارتقاء سطح سواد رایانه‌ای عموم را به همراه دارد و بالعکس. این امر که در کشور ما هم اتفاق افتاده (یکی از دلایل واضح آن گستردگی استفاده عمومی از خدمات بانکداری الکترونیکی است) با خود الزاماتی را به همراه دارد. از جمله طی این فرآیند حجم بیشتری از مطالب فناوری رایانه مستمرا به سواد رایانه‌ای عموم افزوده می‌شود و وظیفه  نوآموزی آن بر عهده رسانه‌های عمومی گذارده می‌شود. در این سیر، مطالب و حوزه‌های جدیدی اجزاء سواد عمومی رایانه پیش دانشگاهی و دانشگاهی را تشکیل خواهند داد که مستلزم بازنگری در برنامه‌های آموزشی است. مثلا امروزه ضرورت فراگیری مهارتی یک زبان برنامه سازی قبل از ورود به دانشگاه برای دانش آموزان کاملا احساس می‌شود زیرا در سنین پیش دانشگاهی امروزه این مهارت سریع‌تر قابل یادگیری است. تاخیر در این امر منجر به عدم تحقق یا تحقق ناکافی این مهارت در دانشجویان و در نتیجه کاهش کیفیت دروس دانشگاهی که در تمریناتشان نیازمند مهارت برنامه سازی هستند، می‌شود. این امر مستلزم انتقال آموزش سواد شخصی راهبری رایانه به نیمه دوم دوره شش ساله دبستان، سواد کاربری شخصی رایانه به نیمه اول دوره شش ساله دبیرستان و آموزش مهارت برنامه سازی زبان‌های مناسبی نظیر پایتون در سال‌های چهارم و پنجم دبیرستان است.
از سوئی دیگر پیشینه حدود پنج دهه‌ای در جهان و بیش از پنج سال در ایران در آموزش آداب و اخلاق رایانه و فناوری اطلاعات  در شرایط کاهش سن استفاده از رایانه در کشور لزوم تدوین و آموزش کتاب مدرسه‌ای مستقلی در زمینه بهداشت وآداب به‌کارگیری رایانه با رعایت ملاحظات زیست محیطی را ضرورتی ساخته است. این کتاب می‌تواند در سال ششم دبستان تدریس شود. در عین حال کتاب پر محتواتری در این زمینه برای دوره آموزش هنرستانی رایانه نیز به‌نظر می‌رسد باید تدوین شود.
نگرانی سوم نگارنده که بر اساس مشاهدات عینی حاصل شده است. کاهش توان جذب  مسئولان، مدیران، مدرسان، معلمان و مربیان در سطوح  پیش دانشگاهی در مواجهه با سیل فناوری‌های نو رایانه‌ای است. این نگرانی تشدید می‌شود زمانی که گسترش حضور شهروندان جوان در جهان مجازی رایانه منجر به غلبه مدل ارتباطی مجازی بر مدل ارتباط سنتی شود و ما را با وضعیت نا کارآمدی مدل آموزشی که بر پایه مدل ارتباطی استوار است برساند. در این صورت نظام آموزشی می‌تواند علیرغم برپائی به علت (نا کارآمدی یا نا کارائی) عملا بی‌ثمر و تنها به شکل صوری بر پا باشد. در این صورت بخش عظیمی از درآمد ناخالص کشورکه صرف آموزش شهروندان می‌شود عملا هدر رفته است. ادله نگارنده بر این احتمال مبتنی بر شواهدی دال بر عدم توان جذب طرح‌های نوآورانه فناوری اطلاعات در موسسات پیشتازی است که در سال‌های گذشته اقدامات پیشتازانه متعددی به شکل موفق در این زمینه‌ها انجام داده‌اند اما امروز به‌نظر می‌رسد علیرغم درخواست پیشنهاد حتی در پذیرش ضرورت اقدامات نوآورانه مردد گشته‌اند. عدم آغاز طرح‌های جدید می‌تواند نشانه کاهش توان جذب فناوری اطلاعات در سازمان‌ها و سرمایه‌های فکری نهادهای آموزشی پیش دانشگاهی تلقی شود. برای آشنائی خوانندگان دو نمونه از این طرح‌ها با عناوین «ورود به جهان شیشه‌ای» و «هبوط در جهان مجازی» در قالب طرح یک و دو در پیوست این نوشته آمده است. مذاکرات طراح این دو طرح در پاسخ به درخواست کارفرمایان از دو نهاد آموزشی پیش دانشگاهی پیشگام و موفق با مدیران و دبیرانی روز آمد در حوزه‌های تخصصی خود با گذشت یکسال به سرانجامی نرسیده است. نگرانی آنگاه بیشترمی‌شود که به‌نظر می‌رسد لزومی به انجام این طرح‌ها  هم احساس نمی شود. بنا براین شاید ضروری باشد  بازآموزی و نوآموزی مستمر دبیران و معلمان در حوزه سواد روزآمد فناوری‌های نو انفورماتیکی و تبعات ناگزیر به‌کارگیری آن در اجتماع و آداب و اخلاق فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش از اولویت بیشتری برخوردار شود.
در پایان خلاصه اقداماتی که به‌نظر می‌رسد مدیران جدید آموزش پرورش مناسب است در برنامه روزآمدی آموزش پیش دانشگاهی رایانه و فناوری اطلاعات انجام دهند بیان می‌گردد:
1- آموزش مهارتی یک زبان برنامه سازی نظیر پایتون در سال‌های چهارم و پنجم دبیرستان.
2- انتقال آموزش سواد کاربری شخصی رایانه به سه سال اول دبیرستان.
3- انتقال آموزش سواد راهبری رایانه به سالهای چهارم و پنجم دبستان.
4- آموزش بهداشت و آداب رایانه و الزامات فناوری‌های سبز رایانه‌ای در کلاس ششم دبستان.
5- تدوین کتاب دبستانی و هنرستانی بهداشت و آداب رایانه.
6- برپائی دوره‌های مستمر بازآموزی و نوآموزی فناوری‌های نورایانه‌ای به شکل حضوری و مجازی برای آموزش اثرات ناگزیر رشد این فناوری‌ها بر نظام‌های آموزشی برای مدیران، دبیران، معلمان و مربیان شاغل.
پیوست‌ها:
نام طرح یک: ورود به  جهان  شیشه‌ای
هدف طرح: استقرار سامانه افا (انسانی، فرآیندی، ابزاری) جهت روزآمدی مستمر برنامه‌های درسی آموزش سواد فناوری اطلاعات در تمامی سطوح ومقاطع تحصیلی دریک موسسه آموزش پیش دانشگاهی.
گام‌های انجام طرح:
1- برگزاری جلسات محدود  باز اندیشی با مدیران، مجریان و دانش آموختگان منتخب دوره‌های فعلی آموزش فناوری اطلاعات در سطوح مدرسه‌ای برای تحلیل تكافت (SWOT ) جهت ترسیم نقاط توانایی و كاستی و فرصت و تهدید ادامه و استمرار  آموزش‌های کنونی.
2- گرد آوری گروهی داوطلب از دانش آموختگان برای دو جلسه همفکری حضوری و دو هفته همفکری گروهی مجازی در زمینه مطالعه راهبردی انجام شده برای انتخاب  اعضای  مناسب  هسته  همیار طرح.
3- طرح نوآموزی و بازآموزی محدود هسته همیار از طریق گروه مباحثه اینترنتی و جلسات محدود حضوری با برنامه مدون برای آماده سازی هسته برای کمک به طراحی و مشارکت در پیاده سازی و تصدی اجرای سامانه افا .
4- طراحی الگوی بازبینی، اجرای این  الگو  باز بینی و بازتولید چارچوب  محتوائی، شکلی و ابزاری آموزش‌های  سواد فناوری اطلاعات مقاطع آموزشی شامل اجرای طرحک‌های زیر :
1.4) طرحک تدوین چارچوب‌های زکمنی برای تعیین واحدهای دانشی محتوای آموزشی لازم سواد فناوری اطلاعات برای مقاطع تحصیلی:
1.1.4) تعیین  نقش‌های فردی و اجتماعی الزامی فراگیران  در هر مقطع تحصیلی.
2.1.4) تعیین حوزه‌های دانشی و مهارتی لازم برای ایفای مجموعه نقش‌های فراگیران هر مقطع.
3.1.4) انتخاب واحدهای دانشی کمینه برای تصدی حوزه‌های وظیفه‌ای و دانشی هر نقش.
4.1.4)   تولید چارچوب‌های دانشی لازم برای هر مقطع.
5.1.4) اعلام عمومی،  اشاعه و گردآوری الکترونیکی نظرات ذینفعان برای پالایش نهائی این چارچوب‌ها.
2.4 ) طرحک  جستجو، شناسائی  و انتخاب شالوده‌های روشی، ابزاری ،سخت افزاری، نرم افزاری و ارتبا طی مناسب آموزش واحدهای دانشی هر مقطع (رهیاب):
1.2.4)  اجرای رهیاب در مقطع پیش دبستانی.
2.2.4)   اجرای رهیاب در مقطع شش ساله  دبستان .
3.2.4) اجرای رهیاب در مقطع شش ساله  دبیرستان .
3.4) طرحک تدوین نقشه‌های معماری تک برگی دوره‌های هر مقطع، درس‌های هر دوره و نقشه‌های دانشی تک برگ دروس هر دوره (نقشه).
1.3.4)  اجرای نقشه برای مقطع پیش دبستان.
2.3.4) اجرای نقشه برای مقطع   دبستان.
3.3.4) اجرای نقشه برای مقطع دبیرستان.
4.4) طرحک تدوین سناریوهای اجرای هر درس در فضای آموزش مرکب 
برای بهره گیری بیشینه از دستاوردهای آموزش الکترونیکی(اجرا).
1.4.4)  تدوین اجرا برای مقطع پیش دبستانی.
2.4.4) تدوین اجرا برای مقطع  دبستان.
3.4.4) تدوین اجرا برای مقطع  دبیرستان.
5 ) طرح طراحی و برپائی اطاق شیشه ای  به عنوان گونه مکمل و روز آمد اطاق هوشمند شامل طرحک‌های زیر:
1.5)  طرحک مطالعاتی و ارزیابی ابزار و فناوری‌های نو  فا شامل ارزیابی مفاهیم و فناوری‌های:
1.1.5) جهان شیشه‌ای، حس ششم و  عینک‌های رایانه‌ای.
2.1.5) رایانش حیّ و حاضر، فراگیر و توری.
3.1.5) آموزش همراه.
4.1.5) مدیریت مولفه‌های سرهم شونده ( تجاربی نظیر تجارب شرکت براد).
5.1.5) با پاپرت و پیاژه از لوگو تا استار لوگو تا  اسکرچ و بی.وای.او. بی.
6.1.5)  زندگی دوم.
2.5)  طرحک طراحی فضا و خدمات اطاق شیشه‌ای.
3.5) طرحک تهیه، طراحی،  ساخت ابزار، برپائی اطاق شیشه ای و تهیه متون آموزشی و راهنمای راهبری آن.
-----------------------------------------------------  
نام طرح دو: هبوط  در جهان مجازی ( از طریق برنامه ریزی چابک تک برگی معماری سازمانی)
هدف طرح: فراهم‌سازی شرایط امکان همترازی فناوری اطلاعات در سطح راهبرد با اهداف سازمانی جهت ارتقاء به سازمانی خردپایه و معماری شده دریک واحد آموزشی پیش دانشگاهی.
گام‌های انجام طرح:    
1- پرسه زنی در سازمان برای فهم بی واسطه معماری غیر رسمی سازمانی و ترسیم نقشه تک برگ معماری وضعیت موجود سازمان و تعداد معدودی منظر تک برگ جزئی یک سطحی.
2- گردآوری گروه‌های داوطلب از مدیران، معلمان، دانش‌آموزان، دانش آموختگان و اولیاء دانش‌آموزان (گروه‌های پنجگانه ذینفعان) برای دو جلسه همفکری حضوری و دو هفته همفکری گروهی مجازی برای تشکیل هسته ده عضوی داوطلب همیار طرح با تعداد مساوی نماینده از هر گروه.
3- ترسیم مشارکتی وضعیت مطلوب با نمونه سازی چند راه حل موازی جهت انتخاب و تکثیر راه حلهای موفق در برنامه گذار:
1.3) طرحک استقرار مفهوم ارزش سرمایه فکری (اسف):
1.1.3) تحلیل کمّی سازی اسف و مدل بدوی محاسباتی آن.
2.1.3) تولید نمونه کارنامه‌های دانش آموزی حاوی اسف.
3.1.3) تولید نمونه فیش اسف برای آموزگاران، همراه با فیش حقوقی و گرد آوری پس خورهای الکترونیکی آن.
4.1.3) تدوین مدل تهیه تراز نامه فکری سالیانه برای ارائه به مجمع سهامداران و اشاعه در سازمان.
5.1.3) ارزیابی و توفیق سنجی طرحک اسف.
2.3 ) طرحک اندازه گیری و ارتقای هوش رقمی انسانی و سازمانی (هراس).
1.2.3) طراحی جمعی ایده پردازانه برای تدوین یک مدل کمّی سهل اندازه گیری هراس.
2.2.3) خودکار سازی رایانه‌ای مدل هراس و فراهم‌سازی امکان خود سنجی فردی و بخشی سازمانی و خود اظهاری راه‌حل‌های ارتقاء..
3.2.3) درج معیارهای هراس در مدل اندازگیری اسف.
3.2.3) هدف گذاری مرحله ای و زمان بندی شده ارتقاِی مستمر هراس متناسب با نیازمندی‌های گسترشی برنامه‌های فناوری اطلاعات جهت ارتقاء توان جذب و  مشارکت سرمایه‌های انسانی.
3.3) طرحک  ایجاد مدارس مفهومی موضوعی دو  رگه و دو جهانی (واقعی و مجازی) به‌عنوان مقدمه ای بر به‌كارگیری گونه هائی از آموزش مرکب  اخذ شده  از گونه‌های موثر آموزش الکترونیکی.
1.3.3) انتخاب عناوینی برای سه مدرسه موضوعی نمونه برای طراحی و پیاده سازی  با همفکری رقمی با همیاران  طرح (چند عنوان پیشنهادی جهت نظر سنجی  انتخاب : آداب، زبان مادری، هنر، دین و اخلاق، ریاضی، جغرافیا، خلاقیت، کار آفرینی)
2.3.3) استخراج مولفه‌ها و تدوین معماری این مدارس و انتخاب هیئت‌های موسس داوطلب پنج نفره از گروه‌های پنج گانه ذینفع.
3.3.3) تدوین خدمات و انتخاب ابزار واقعی و مجازی و رایانه‌ای برپائی این مدارس.
4.3.3) تولید برنامه درسی نمونه یک دوره ای بر اساس الگوهای آموزش ترکیبی.
5.3.3) تدوین اساسنامه‌های پذیرش، آداب نامه‌های حضور و منشورهای مشارکت در این مدارس با مشارکت همیاران طرح.
6.3.3) اجرای یک ترمی سه مدرسه و ارزیابی نتایج و توفیق سنجی ان از سوی گروه داوری دیگری  از نمایندگان ذینفعان.
4.3) طرحک الگو سازی نمونه گونه‌های مرکب آموزشی برای ارائه و اجرای دروس.
1.4.3)  تحقیق الکترونیکی خردمندانه.
2.4.3) ویکی تکاملی پالایش شده معتبر.
3.4.3) نمونه قالب و محتوای مناسب وب گاه‌های درسی و گروه‌های مباحثه معلم یاران و دانش آموزان دروس.
4.4.3) ارزشیابی اثرات استفاده از شبکه‌های اجتماعی آموزشی در محیط مدرسه.
5.4.3) اثر سنجی عملی استفاده از کتابخانه‌های رقمی درسی.
6.4.3) توفیق سنجی نمونه‌های محدود از آموزش مرکب با ابزار متعدد و الگوهای تولیدمشارکتی  مثال و مضمون در چارچوب محتوا و اسلایدهای درس در کلاس با مشارکت دانش آموزان و معلم یاران یا الگوی چند معلمی بکمک لوح‌های رایانه‌ای، با ابزار اعلام نظر‌های و استفاده همزمان محصلین از رایانه شخصی و تلفن همراه برای نظر سنجی یا حضور و غیاب ضمنی و استفاده لحظه ای از اینترنتی.
5.3) طرحک شناسائی امکانات آموزشی  ابزارهای جدید فناوری اطلاعات
1.5.3) جهان شیشه ای، حس ششم و  عینک گوگلی.
2.5.3) رایانه‌های تک تراشه و رایانک‌های آندرویدی.
3.5.3) رایانش حیّ و حاضر، فراگیر و توری.
4.5.3) آموزش همراه.
5.5.3) مدیریت مولفه‌های سرهم شونده ( تجاربی نظیر تجارب شرکت براد).
6.5.3) با پاپرت و پیاژه از لوگو تا استار لوگو تا  اسکرچ و بی.وای.او.بی
7.5.3) زندگی دوم  
4)  تدوین برنامه‌گذار با استفاده از بهترین تجارب موجود شامل:
1.4)  تدوین برنامه اجرائی استفاده تدریجی از زمان‌های مصروفه سرمایه‌های انسانی در جهان مجازی برای تحقق اهداف آموزشی و پرورشی.
2.4) طراحی شالوده مناسب سخت، نرم و زنده افزاری تحقق برنامه بند قبلی.
3.4) تدوین الگوهای آموزش مرکب برای تدوین برنامه درسی، اجرای کلاس‌های درس، اثر سنجی اجرای دروس، ایجاد حافظه‌های سازمانی لازم برای انتقال تجارب به آموزگاران جدید.
4.4) برنامه راهنما برای استفاده بیشینه از امکانات فناوری اطلاعات در برنامه‌های فرا درسی.