این روزها واژههای بیشماری با سازههای پیوندی e- و cyber در حوزه فناوری اطلاعات وجود دارد که روز به روز هم بر تعداد آنها افزوده میشود. برخی واژهها با هر دو سازه پیوندی و با تشابه معنایی وجود دارند مانند e-cash cybercash و برخی دیگر بیشتر با یکی از این دو سازه پیوندی به کار میروند.
سازه پیوندی e- که از واژه انگلیسی electronic گرفته شده است، مدتی است که در زبان فارسی به صورت «الکترونیکی» یا به غلط «الکترونیک» ترجمه شده و در ترکیباتی مانند پست الکترونیکی یا الکترونیک، دولت الکترونیک، بانکداری الکترونیکی کاملاً جا افتاده است.
از سوی دیگر، سازه پیوندی cyber که از واژه انگلیسی cybernetic گرفته شده است، در گروه واژه گزینی رایانه فرهنگستان به صورت «رایا» ترجمه شده است. به طور مثال، برای واژه cyberspace معادل رایا سپهر پیشنهاد گردیده است.
اخیراً با توجه به تعدّد واژههایی که با سازههای پیوندی e- و cyber وجود دارد، شورای واژه گزینی فرهنگستان از گروه واژه گزینی رایانه خواسته است تا تمام واژههایی که با این دو سازه پیوندی وجود دارد را بار دیگر مورد بررسی قرار داده و معادل پیشنهادی خود را جهت تصویب نهایی در اختیار آن شورا بگذارد.
در گروه واژهگزینی رایانه ابتدا تعریف e- و cyber مورد توجه قرار گرفت:
e- : حرف اول واژه electronic که در ترکیبات گوناگونی به کار میرود. مفهوم الکترونیکی در این ترکیبات عموماً به معنی وابسته به اینترنت یا مخابرات است.
Cyber : سازهای پیوندی که در ساخت تعداد فزایندهای اصطلاح فنی، مربوط به پدیدههای نوینی که با گسترش فناوری رایانهای امکانپذیر گشتهاند، به کار میرود.
با توجه به دو تعریف فوق، گروه واژه گزینی رایانه، معادل «رایا» به معنی «رایانهای» را برای cyber مناسب تشخیص داده است. به پیشنهاد این گروه در ترجمه واژههای انگلیسی که از cyber در آنها استفاده شده بسته به مورد میتوان از پیوند «رایا» یا ترکیب «رایانهای» استفاده کرد. به برخی از این واژهها توجه کنید:
cybernetic |
رایانیک (دانش) |
cyber cop |
رایا پلیس |
cyber culture |
رایا فرهنگ |
cyber citizen |
رایا وند |
cyber extortion |
رایا زورگیری، زورگیری رایانهای |
cyber glove |
رایا دستکش |
cyber librarian |
رایا کتابدار |
cyber ian |
رایا کتابدار |
cyber picketing |
اعتراض رایانهای |
cyber prise |
رایا سازمان |
cyber phobia |
رایا هراسی |
cyber space |
رایا سپهر |
cyber bullying |
رایا قلدری |
cyber business |
رایا شرکت |
cyber cafe |
رایا سرا |
cyber crime |
جرم رایانهای |
cyber criminal |
مجرم رایانهای |
cyber security |
امنیت رایانهای |
cybershopping |
خرید رایانهای |
cyberterrorism |
وحشت افکنی رایانهای |
cyberwoozling |
رایا دستبرد |
cyberzine |
رایا نشریه |
cyberrevolution |
انقلاب رایانهای |
از سوی دیگر، به تشخیص گروه واژه گزینی رایانه، هر چند با توجه به تعریف، معادل «اینترنتی» شاید معادل بهتری نسبت به «الکترونیکی» برای e- باشد امّا به دلیل آن که «الکترونیکی» در برخی ترکیبات، همچنان که در بالا اشاره شد، کاملاً جا افتاده است و جایگزین ساختن آن با معادل فارسی دیگری دشوار میباشد، ضمن حفظ این معادل، پیشنهاد میشود «ای -»(مخفف اینترنتی) به جای e- در معادلهای فارسی، هر جا که مناسب باشد، به کار رود. بدین ترتیب معادلهای فارسی کوتاهتری به دست میآید و ضمناً تشابه آوایی نیز به جا افتادن آن کمک میکند. به برخی از این واژهها توجه کنید.
e-brokerage |
کارگزاری الکترونیکی |
e- cheque |
ای- چک، چک الکترونیکی |
e- bill |
ای- صورتحساب |
e-card |
ای- کارت |
e-copy |
رونوشت الکترونیکی، ای- رونوشت |
e-cycling |
ای- بازیافت |
e-discovery |
ای- کشف |
e-fraud |
ای- تقلّب |
e-form |
ای- برگه |
e-book |
ای- کتاب |
e-health |
بهداشت الکترونیکی، ای- بهداشت |
e-mail |
پست الکترونیکی، ای- نامه |
e-information |
اطلاعات الکترونیکی |
e-journal |
ای- مجله |
e-money |
پول الکترونیکی، ای- پول |
e-support |
پشتیبانی الکترونیکی |
e-zine |
ای- نشریه |
از صاحبنظران دعوت میشود پیشنهادها و نظرات خود را در این مورد با گروه واژهگزینی رایانه فرهنگستان زبان وادب فارسی و یا این نشریه در میان بگذارند. |