انجمن انفورماتیک ایران انجمن انفورماتیک ایران انجمن انفورماتیک ایران
گزارش کامپیوتر شماره 256 مهر و آبان 1400 منتشر شد. يکشنبه  ١٣/٠١/١٤٠٢ ساعت ٠٨:٠٠
 

e- و Cyber

علی مهرامی
پژوهشگر فرهنگستان زبان و ادب فارسی


این روزها واژه‌های بیشماری با سازه‌های پیوندی e- و cyber در حوزه فناوری اطلاعات وجود دارد که روز به روز هم بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود. برخی واژه‌ها با هر دو سازه پیوندی و با تشابه معنایی وجود دارند مانند e-cash cybercash و برخی دیگر بیشتر با یکی از این دو سازه پیوندی به کار می‌روند.
سازه پیوندی e- که از واژه انگلیسی electronic گرفته شده است، مدتی است که در زبان فارسی به صورت «الکترونیکی» یا به غلط «الکترونیک» ترجمه شده و در ترکیباتی مانند پست الکترونیکی یا الکترونیک، دولت الکترونیک، بانکداری الکترونیکی کاملاً جا افتاده است.
از سوی دیگر، سازه پیوندی cyber که از واژه انگلیسی cybernetic گرفته شده است، در گروه واژه گزینی رایانه فرهنگستان به صورت «رایا» ترجمه شده است. به طور مثال، برای واژه cyberspace معادل رایا سپهر پیشنهاد گردیده است.
اخیراً با توجه به تعدّد واژه‌هایی که با سازه‌های پیوندی e- و cyber وجود دارد، شورای واژه گزینی فرهنگستان از گروه واژه گزینی رایانه خواسته است تا تمام واژه‌هایی که با این دو سازه پیوندی وجود دارد را بار دیگر مورد بررسی قرار داده و معادل پیشنهادی خود را جهت تصویب نهایی در اختیار آن شورا بگذارد.
در گروه واژه‌گزینی رایانه ابتدا تعریف e- و cyber مورد توجه قرار گرفت:
e- : حرف اول واژه electronic که در ترکیبات گوناگونی به کار می‌رود. مفهوم الکترونیکی در این ترکیبات عموماً به معنی وابسته به اینترنت یا مخابرات است.
Cyber : سازه‌ای پیوندی که در ساخت تعداد فزاینده‌ای اصطلاح فنی، مربوط به پدیده‌های نوینی که با گسترش فناوری رایانه‌ای امکان‌پذیر گشته‌اند، به کار می‌رود.
با توجه به دو تعریف فوق، گروه واژه گزینی رایانه، معادل «رایا» به معنی «رایانه‌ای» را برای cyber مناسب تشخیص داده است. به پیشنهاد این گروه در ترجمه واژه‌های انگلیسی که از cyber در آن‌ها استفاده شده بسته به مورد می‌توان از پیوند «رایا» یا ترکیب «رایانه‌ای» استفاده کرد. به برخی از این واژه‌ها توجه کنید:

cybernetic

رایانیک (دانش)

cyber cop

رایا پلیس

cyber culture

رایا فرهنگ

cyber citizen

رایا وند

cyber extortion

رایا زورگیری، زورگیری رایانه‌ای

cyber glove

رایا دستکش

cyber librarian

رایا کتابدار

cyber ian

رایا کتابدار

cyber picketing

اعتراض رایانه‌ای

cyber prise

رایا سازمان

cyber phobia

رایا هراسی

cyber space

رایا سپهر

cyber bullying

رایا قلدری

cyber business

رایا شرکت

cyber cafe

رایا سرا

cyber crime

جرم رایانه‌ای

cyber criminal

مجرم رایانه‌ای

cyber security

امنیت رایانه‌ای

cybershopping

خرید رایانه‌ای

cyberterrorism

وحشت افکنی رایانه‌ای

cyberwoozling

رایا دستبرد

cyberzine

رایا نشریه

cyberrevolution

انقلاب رایانه‌ای

از سوی دیگر، به تشخیص گروه واژه گزینی رایانه، هر چند با توجه به تعریف، معادل «اینترنتی» شاید معادل بهتری نسبت به «الکترونیکی» برای e- باشد امّا به دلیل آن که «الکترونیکی» در برخی ترکیبات، همچنان که در بالا اشاره شد، کاملاً جا افتاده است و جایگزین ساختن آن با معادل فارسی دیگری دشوار می‌باشد، ضمن حفظ این معادل، پیشنهاد می‌شود «ای -»(مخفف اینترنتی) به جای e- در معادل‌های فارسی، هر جا که مناسب باشد، به کار رود. بدین ترتیب معادل‌های فارسی کوتاه‌تری به دست می‌آید و ضمناً تشابه آوایی نیز به جا افتادن آن کمک می‌کند. به برخی از این واژه‌ها توجه کنید.

e-brokerage

کارگزاری الکترونیکی

e- cheque

ای- چک، چک الکترونیکی

e- bill

ای- صورت‌حساب

e-card

ای- کارت

e-copy

رونوشت الکترونیکی، ای- رونوشت

e-cycling

ای- بازیافت

e-discovery

ای- کشف

e-fraud

ای- تقلّب

e-form

ای- برگه

e-book

ای- کتاب

e-health

بهداشت الکترونیکی، ای- بهداشت

e-mail

پست الکترونیکی، ای- نامه

e-information

اطلاعات الکترونیکی

e-journal

ای- مجله

e-money

پول الکترونیکی، ای- پول

e-support

پشتیبانی الکترونیکی

e-zine

ای- نشریه

از صاحب‌نظران دعوت می‌شود پیشنهادها و نظرات خود را در این مورد با گروه واژه‌گزینی رایانه فرهنگستان زبان وادب فارسی و یا این نشریه در میان بگذارند.